Historia parafii w Chlewicach

 

Jan Długosz w „Liber Ben.” (l. 18) wspomina, że w połowie XV w. kolatorem kościoła parafii w Chlewicach był Paweł Odrowąż, kasztelan lwowski. Włościanie odwozili dziesięcinę do prepozyta krak. Zaś dwór dawał dziesięcinę plebanowi. Kościół był filią Dzierzgowa. Czy był murowany, jaki miał tytuł o tem nie wspomina.  Inwentarz z 1893 r. podaje, że kościół istniał w XV w., że w 1314 dn. 8 paźd. Jakiś Bartłomiej Czegliński uczynił zapis na utrzymanie plebana. Oczywiście wiadomość czerpana z jakiegoś falsyfikatu. W 1466 r. rozgraniczono wsie Chlewice od Chlewskiej Woli.

W 1598 r. Chlewice należą do Hieronima Dembińskiego (Herbarz Bonieckiego IV. 205, 214), wchodzą w skład dekanatu jędrzejowskiego, mają kościół pod wezwaniem św. Filipa i Jakuba Ap., niekonsekrowany z pozwoleniem odprawiania w nim nabożeństw. W 1783 r. Jacek Kochański, kanonik sandom. Prob. w trójcy pod Zawichostem, wizytator, nie mógł się dowiedzieć kiedy i przez kogo kościół w Chlewicach był wystawiony. Podaje, że był murowany „w murach, szkarpach i sklepieniach porysowany, wcześniej reparacji potrzebuje”.

Patronem kościoła był Św. Jakub Większy Apostoł. Konsekracji dopełnił 12 list. 1629 r. Tomasz Oborski bp. sufr. krak. czego pamiątkę obchodzono w I Niedzielę po św. Marcinie bpie wyzn. Kościół pokryty był gontem, posadzka kamienna, licha, podsiębitka w całym kościele z tarcic nowo ułożona. Okien taflowych w ołów oprawionych cztery. Ku południowi kaplica murowana, w sklepieniu porysowana, na wierzchu małą kopułę, blachą pobitą mająca. W tej (kaplicy) posadzka z cegły, okna dwa. W głównym ołtarzu św. Anna, obraz w drzewie malowany, wyżej św. Jakub Ap. Drugi ołtarz św. Józefa, trzeci w Kaplicy MB. Czwarty także w kaplicy Compassionis. Chór muzyczny dawnej formy, na nim pozytyw o ośmiu głosach itd. Prócz wyciągów z 1440 r. 1529 r. 1598 r. kościół posiadał dokumenty: W 1764 r. Barbara ze Stradomia wdowa po Janie Stradomskim, podczaszym owruckim, dziedziczka połowy wsi Lubachowy zapisała ks. Duleńskiemu prob. Chl. i jego następcom czynsz od 2000 zł na Msze św. 

 

 

 

Tą sumę w 1779 r. przyjął na swe dobra Bieganów za ks. Klem. Jarmundowicza p. Szymon Werycha Darowski, sędzia grodzki krak. Miały do niej należeć również kolonie: „Agnieszka”, „Baildonhütte”, Bederowiec oraz Józefowiec. Na pierwszego proboszcza nowej parafii został mianowany ks. Maksymilian Kroker, uroczyście do niej wprowadzony 8. VII 1895 r. Przez pierwsze lata pracował w niej sam. Dopiero w 1899 r. do Dębu został oddelegowany ks. wikary Brunon Zachlod.

Budowę plebanii rozpoczęto w lipcu 1897 r. według projektu radcy budowlanego Jeschika z Bytomia. Koszty tego przedsięwzięcia pokryła gmina Dąb wraz z okolicznymi zakładami przemysłowymi. Parafia otrzymała w darze grunt należący do dóbr Chorzów-Dąb o powierzchni 1 ha i 44 a na założenie ogrodów farskich. W cztery lata później rozpoczęto również budowę nowej, większej świątyni murowanej. Została ona zaprojektowana w stylu neoromańskim z elementami eklektyzmu przez Ludwika Schneidera z Opola (według jego projektu powstał również kościół w Załężu). Nowy kościół postawiono na miejscu starego. Składa się z jednej nawy z transeptem, w której umieszczono trzy ołtarze – główny w prezbiterium, z obrazem patronów parafii, i dwa boczne z wizerunkami Świętej Rodziny oraz Matki Boskiej. Ostatni obraz oraz ambona zostały przeniesione z drewnianej świątyni. Ściany nowego kościoła ozdobili freskami malarze z Wrocławia.

Mieszkańcy Dębu ofiarowali do nowego kościoła wiele przedmiotów, m.in. ówczesny naczelnik gminy, Tomasz Kosz, podarował zegar na wieżę, a rodziny Pilchów, Kraclów i Adamców ufundowały witraże do okien. Świątynia była konsekrowana dwukrotnie. Pierwsza uroczystość odbyła się w 1902 r., a przewodniczył jej ks. dziekan Wikotr Schmid z Katowic. Kolejnego poświęcenia dokonał dnia 15. X tegoż roku kardynał Kopp, który osobiście przybył do parafii. Sześć lat po zakończeniu budowy, z okazji 50-lecia objawień w Lourdes w kruchcie kościoła wybudowano grotę Matki Boskiej. 

 

Źródło: Ks. Jan Wiśniewski, „Historyczny opis kościołów, miast, zabytków i pamiątek w powiecie Włoszczowskim”, Kielce 2000.

 

 

O patronie

 

„Św. Jakub zwany Większym, syn rybaka Zebedeusza i Salome z Betsaidy, starszy brat Jana Ewangelisty, był jednym z pierwszych uczniów Jezusa i wraz z Piotrem i Janem należał do grupy Apostołów najbliższych Mistrzowi. Był więc świadkiem wskrzeszenia córki Jaira, przemienienia Pańskiego oraz agonii Chrystusa w Getsemani. Pierwszy spośród Apostołów przelał krew za Chrystusa, ścięty mieczem w Jerozolimie na rozkaz Heroda Agryppy I około 44 r. (Dz 12,2).

Według starej hiszpańskiej tradycji jego relikwie spoczywają w Santiago w Compostelli, gdzie były od wieków celem pielgrzymek. Jest patronem Hiszpanii i Portugalii, a także pielgrzymów. Jakub, był synem Zebedeusza. Jego matką była prawdopodobnie Salome. Był  też starszym bratem Jana ewangelisty. Ze względu na żywe usposobienie Jezus nazwał ich „Synami gromu — Boanerges”. Wraz ze swoim bratem należał do kolegium Dwunastu. Przedtem, podobnie jak i Jan, był rybakiem na Jeziorze Genezaret, w Betsaidzie lub w Kafarnaum. 

Nie wiadomo, czy przed powołaniem na Apostoła, był — podobnie jak Jan — uczniem Jana Chrzciciela. Obok Piotra i Jana był on szczególnie uprzywilejowanym świadkiem ważniejszych wydarzeń życia Jezusa: wskrzeszenia córki Jaira, przemienienia, trwogi konania w Getsemani, uzdrowienie teściowej Piotra. Wraz z bratem, nakłonił matkę, aby wyprosiła dla nich pierwsze miejsce w królestwie mesjańskim. Także oni sami o to prosili. Jego porywczy charakter ujawnił się między innymi, gdy przechodzili przez Samarię. Wówczas chciał zniszczyć niegościnne miasto ogniem z nieba. 

 

 

 

 

 

 

Parafia Św, Jakuba Apostoła w Chlewicach

 

Najstarsze pisemne wzmianki o tej placówce duszpasterskiej pochodzą z lat 1373 – 1374, parafia jednak musiała powstać nieco wcześniej. Z opisu Jana Długosza wynika, że Chlewice około połowy XV wieku były jeszcze filią parafii Dzierzgów, ale nie wiadomo, od kiedy i do którego roku. W czasach Rzeczypospolitej szlacheckiej parafia należała do dekanatu jędrzejowskiego i diecezji krakowskiej, w kieleckiej jest dopiero od XIX wieku. W latach 1867 -1918 była w dekanacie włoszczowskim, obecnie jest w szczekocińskim.
Pierwsze kościoły tej parafii były drewniane. Ostatni rozebrano w 1862 roku, a w jego miejsce w latach 1862 – 1864 wzniesiono obecny, murowany kościół jednonawowy. Jego fundatorem był Michał Bontani, dziedzic Chlewie i Pradeł, postać tragiczna, wspominana już przy opisie wsi Chlewice.

 

 

 

 

 

 

 

Rys historyczny Chlewic

 

Wieś Chlewice leży w gminie Moskorzew, przy drodze łączącej Kielce z Katowicami, czyli dawnym trakcie myszkowsko-jędrzejowskim. W Słowniku Geograficznym wydanym pod koniec XIX stulecia napisano, że wieś liczy 58 domów /w tym 5 murowanych/ a “głów”, czyli używając współczesnego języka – mieszkańców, jest tu 667. “Lasy przeważnie dębowe, obecnie bardzo zniszczone. Po nizinach i piaskach rośnie niskopienna sosna….

Ziemia urodzajna; pszenica i rzepak dobrze się udają… Lud w ogóle dość zamożny, oprócz roli zajmuje się obróbką drzewa w lasach oraz furmanieniem do kolei. Mężczyźni ubierają się w białe, sukienne kapoty z czerwonymi dość misternymi wyszywaniami oraz w czapki tak zwane magiery”. Pierwsza, w pełni wiarygodna wiadomość o tutejszym kościele i parafii pochodzi z lat 70. XV stulecia, z Liber Beneficiorum Długosza. Pisze on, że kolatorem kościoła, będącego filią świątyni w Dzierzgowie, był wówczas Paweł Odrowąż, lwowski kasztelan.

Długosz nie podaje ani wezwania kościoła, ani też nie określa materiału, z którego był zbudowany. W roku 1598, gdy wieś stanowiła własność Hieronima Dembińskiego, kościół należał do dekanatu jędrzejowskiego i miał wezwanie św. św. Filipa i Jakuba Apostoła. Nie był wprawdzie konsekrowany, ale władze duchowne wydały zgodę na odprawianie w nim nabożeństw. Konsekracji dokonał w listopadzie roku 1629 krakowski sufragan, Tomasz Oborski. Odtąd, do dnia dzisiejszego, patronem kościoła jest św. Jakub Apostoł. W lustracji z tamtego okresu podano, że przy kościele, od południa, dostawiona była kaplica “murowana w sklepieniu porysowana, na wierzchu małą kopułę, blachą pobitą, mająca” – pisze ksiądz Wiśniewski.